E = 1/2 (Wr / 32) (Wb x MV + 4700 x Wp / 7000 x Wr)squared. dır.
E = recoil Energy in ft. lbs. Tepme gücü
Wr = Weight of rifle in pounds: tüfeğin ağırlığı
Wb = Weight of bullet in grains: mermi çekirdeğinin ağırlığı
MV =Muzzle Velocity of bullet in feet-per-second: çekirdeğin namlu çıkış hızı Wp = Weight of powder in grains: Barut ağırlığı
Birçok uzman bu tepmenin gücünün 20 ft lbs nin üzerinde olduğunda görüş birliğindedirler.
Bu sebepten sıradan atıcılarda, silah tepmesinin verdiği rahatsızlık tekrarlanan atışlarda gittikçe artan ve bıktıran rahatsızlıkların ortaya çıkmasına ve atıcıların sağlıklı atış yapamamalarına sebep olur. Acı çekme korkusu atıcıya bıkkınlık ve yılgınlık verecek, böylece sert tetik çekmelerine ve nişanlarının bozulmasına yol açacak.
Tüfek tepmelerinde güç atıcıya ne hızda yansır. Ne kadar acıttığı ise sizin tepmeye karşı vereceğiniz direncin zamanlaması ile alakalıdır. Bu sert vuruşa karşı: Belki de büyük kalibre tüfek meraklılarının yaydıkları ve ikna etmeye çalıştıkları (büyük kalibreler ani vuruş yapmaz, tepme gücü uzun yavaş baskı şeklindedir ) sözlerini duymuşsunuzdur. Bu uydurma bir masaldır.
Aşağıdaki tabloda değişik kalibrede seçilen sekiz tüfeğin mermi çekirdeği ağırlıkları, namlu çıkış enerjileri ve serbest tepme güçleri verilmiştir. En tipik örnek olarak çekirdek ağırlığı arttıkça namlu çıkış gücü azalıyorken tepme gücü ve enerjisi çoğalıyor. Ağır çekirdeklerin namlunun içinde daha yavaş ilerlemesi onların basınç güçlerini azaltmaz aksine daha güçlendirir.
• 6mm Rem. (100 grain, MV 3100 fps) = 10.0 ft. lbs. & 9.0 fps
• .270 Win. (140 grain, MV 3000 fps) = 17.1 ft. lbs. & 11.7 fps
• .30-06 (180 grain, MV 2700 fps) = 20.3 ft. lbs. & 12.8 fps
• .35 Whelen (250 grain, MV 2400 fps) = 26.1 ft. lbs. & 14.5 fps
• .450 Marlin (350 grain, MV 2100 fps) = 35.7 ft. lbs. & 17.0 fps
• .458 Win. Mag. (500 grain, MV 2050 fps) = 68.9 ft. lbs. & 23.5 fps
Silahların tepmesinde silahınızın ağırlığı da çok büyük rol oynar.
Hafif bir tüfek ağır bir tüfekten daha çok teper.
Aynı mermiyi atan değişik ağırlıktaki tüfeklerin farklı tepme güçlerini aşağıda görebilirsiniz.
• .300 WSM (180 grain, MV 2950 fps), 6.5 lb. rifle = 30.8 ft. lbs. / 17.5 fps
• .300 WSM (180 grain, MV 2950 fps), 8.5 lb. rifle = 23.6 ft. lbs. / 13.4 fps
• .45-70 (300 grain, MV 1900 fps), 7.0 lb. rifle = 26.6 ft. lbs. / 15.6 fps
• .45-70 (300 grain, MV 1900 fps), 8.5 lb. rifle = 21.9 ft. lbs. / 12.9 fps
Tüfeğinizi seçerken her seferde ne kadar atış yapacağınızı hesap ederek ya da doğada ne kadar ve hangi şartlarda taşıyacağınızı düşünerek ağılığına karar verin. Çok hafif bir tüfek uzun dağ yürüyüşlerinde avantajlı olurken atışlarınızda daha fazla tepme gücüne maruz kalacağınıza hazır olmalısınız. Şayet ağır bir tüfek alırsanız atışınızdaki tepme gücü azalacak ama taşımada size zorluk çıkartacaktır.
Yivli tüfeğinizi taşırken dolu tutmayın, dolu iken tek elle ateşlemeyin bilhassa büyük kalibre tüfeklerde bu tip kazalar sonucu birçok atıcı ve avcı tüfek tepmeleri sonucu yaralanmış yüz kemikleri ya da köprücük kemiklerini kırmışlardır. Tüfek tepme etkisini azaltan tedbirlerde vardır. Bazı büyük kalibre tüfeklerde tali gaz boşaltma kanalları vardır. Bu tali kanallar sayesinde barut basıncı %20 ile %50 arasında azaltılır bu da tepmenin şiddetini büyük ölçüde azaltır., yarı otomatik tüfeklerde boş kovanın atılıp namluya yeni merminin sürülmesi tüfeğin tepme gücünden yararlanılarak meydana geldiği için atıcıya daha az bir tepme gücü ulaşır, seri atışlı tüfekler bu açıdan avantajlıdırlar.ayrıca namlu ya takılan tepme gücünü azaltan aletlerde vardır bunlara (muzzle brake = namlu ucu freni) denir.bu bir ilave aksesuar olarak çok sert tepmeli tüfeklerin yanında gelir. Bu aparatlar gaz basıncının yönünü değiştirir.
Muzzle Brakes Reduce Recoil
Types of muzzle brake.
Fakat bu muzzle brakes-lerin bir büyük dezavantajı vardır o da: namlu ucunda meydana gelen şiddetli patlama sesi oluşturmasıdır.onun için atıcının mutlaka kulaklarını koruyan tıkaç yada kulakçığı olması gerekir .atıcı yanında duran kişilerin kulaklarına gelen zarar daha fazla olacağından onlarında tedbirli olmaları gerekmektedir..bu yüzden av için kullanılan kalibrelerin çoğunda bu sistem kullanılmaz.bir çok av kurumu kullanılmasına izin vermez. Afrika da kullanılması Kanunla yasaklanmıştır. Diğer bir alet ise cıvayla doldurularak ağırlaştırılmış veya ağırlık ilaveli desteklenmiş tüptür. Bunlar tüfek dipçiklerinin içine yerleştirilir bir faydaları tüfeği ağırlaştırarak tüfeğin tepmesini yavaşlatmış ve darbeyi yumuşatmış olur. Bazen bu tüp şeklinde hazırlanan boşluklara sadece ağırlık konur bu saçma da olabilir istenildiği zaman boşaltılır.
Bu tüplerin içi yaylı olanları da vardır yaylar tüfekten gelen basıncı karşılar ve dipçik yabanına daha az kuvvet ulaşır. Bu önlemlerinde tüfek tepmesini %20 azalttığı görülür
Özel tasarımlı dipçiklere değiştirilebilir parçalar ve yay sistemleri omuz yastığı ilaveleri yapılabilir. Dipçiklerin omuza oturan kısmına darbe emici yaylanabilir kauçuk destekli dipçik arklıkları sabit ya da değiştirilebilir şekilde imal edilen ilave aksesuarlarda vardır.
Avcıların atış esnasında ki giyimleri bile tüfek tepmesinin şiddetinde rol oynar ince bir gömlek ya da tişört giyenlerin canı, kalın palto ya da parka veya atış yastığı destekli yelek giyenlerden daha çok yanacaktır.
Tüfek tepmesini azaltacak atış yelekleri ve omuza kolayca takılabilen atış yastıkları da atıcılara kolaylık sağlamaktadır.
Değişik kalibre tüfeklerin ağırlıklarına göre tüfek tepmesi enerji ve sürati
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder